Mae Rheolwr Prosiect Chwaraeon ColegauCymru, Rob Baynham, yn edrych ar sut mae colegau wedi ymateb i’r her sydd wedi eu hwynebu yn ystod pandemig Covid i gofleidio ‘normal newydd’ ac i greu cyfleoedd ar gyfer lles actif.
Ni allai lansiad Strategaeth Lles Actif ColegauCymru ym mis Chwefror 2020 fod wedi dod ar adeg well. Cyfeiriad strategol newydd ar gyfer colegau addysg bellach, gan wneud y cysylltiad rhwng gweithgareddau corfforol a lles gydag ychydig fisoedd i baratoi ar gyfer cyflawni o fis Medi 2020. Datblygiad newydd i'w groesawu gyda'r weledigaeth o Golegau Gweithredol, Bywydau Gweithredol a Chymru Weithredol, gan anelu at wella lles emosiynol, corfforol a chymdeithasol dysgwyr.
Yna fe ddigwyddodd y pandemig. Rydym bellach yn gwynebu ‘normal newydd’, gyda cholegau’n dychwelyd ar adeg o gryn ansicrwydd. Yn y cyd-destun hwn, byddai strategaeth sy'n hyrwyddo gweithgareddau corfforol i'r rhai llai egnïol, yn enwedig y grwpiau hynny sydd wedi ymddieithrio ag ymarfer corff, ar ei orau - yn ymddangos fel her anodd, ac ar y gwaethaf yn amhosibl!
Ymateb i'r her
Ym mis Mawrth, fe wnaeth colegau addysg bellach ledled Cymru gau eu drysau yn gorfforol i ddysgwyr ac i staff. Ond ni stopiodd y gweithgareddau yno. Roedd colegau wedi ymrwymo i barhau dysgu gymaint â phosibl, gyda staff yn gweithio'n ddiflino i gefnogi dysgwyr wrth iddynt addasu i'r amgylchiadau newydd. Ar draws y sector, parhaodd colegau i ymgysylltu ar-lein â heriau a sesiynau ffitrwydd a arweinir gan fyfyrwyr. Defnyddiwyd llwyfannau digidol newydd, dulliau dysgu cyfunol a defnydd arloesol o gyfryngau cymdeithasol, fod dysgwyr a staff fel ei gilydd yn elwa o weithgaredd corfforol rheolaidd a rhyngweithio parhaus â chyfoedion.
Creu cyfleoedd newydd yn sgil sefyllfa anodd
Er bod colegau wedi'u gorfodi i fyd rhithwir ar gyfer darpariaeth addysg, daeth rhai buddion i'r amlwg. Ymgysylltodd y dysgwyr â'r cyfryngau cymdeithasol a llwyfannau digidol eraill, gan gofleidio fideos Zoom a negeseuon ar eu teclynnau clyfar. Roedd arwyddion cadarnhaol hefyd i'w weld wrth ymgysylltu â dysgwyr anoddach eu cyrraedd a’r rhai sydd wedi ymddieithrio. Defnyddir y term rhwystrau yn aml ym myd iechyd a chwaraeon. Mae’r ddemograffeg yn nodweddu dysgwyr sy’n ymddieithrio yn cynnwys incwm, lleoliad, diwylliant, cyfleusterau ac amser rhydd. Mae rhai o'r rhwystrau hyn yn cael eu dileu’n naturiol gan ddefnyddio llwyfannau ar-lein sydd hefyd dod â buddion ychwanegol fel cost isel, dwyster isel, ardal, gweithgareddau awyr agored a hyblygrwydd yn cyfrannu'n sylweddol tuag at fynd i'r afael â'r broblem.
Edrych i'r dyfodol
Mae darpariaeth ar-lein yn sicr yn un o’r nifer o agweddau’r ‘normal newydd’ sy’n dod i’r amlwg fel rhai gwell nag o’r blaen ac yn un y dylid ei gynnwys mewn modelau darpariaeth y dyfodol. Mae llwyfannau ar-lein yn enghraifft wych o ran mynd i'r afael â materion hyblygrwydd ac arbed amser, yn fwy felly na darpariaeth draddodiadol. Mae colegau'n cofleidio llawer o'r cysyniadau hyn wrth i ni ddychwelyd o gyfnod clo ac wrth ddechrau cyfnodau clo rhannol a rhanbarthol. Mae'n ymddangos bod ymgysylltu â dysgwyr, cyfleoedd a'r galw am weithgareddau lles corfforol yn cynyddu. Yr hyn sy'n llai eglur yw sut mae'r cyfnod hwn wedi, ac yn parhau i effeithio ar les cymdeithasol ac emosiynol. Yn sicr mae angen ymchwil pellach a gwell dealltwriaeth o'r cysylltiad rhwng gwahanol ddulliau o weithgareddau a lles ehangach.
Parhau'r sgwrs
Wrth i ni addasu a chofleidio’ ffordd newydd o fyw, bydd yn hanfodol i ni ddysgu o wersi’r cyfnod clo. Rydym yn awyddus i ddysgu mwy ac i rannu eich profiadau chi yn eich cymunedau unigol. Cysylltwch.
Gwybodaeth Bellach
Strategaeth Lles Gweithredol ColegauCymru 2020 - 2025
Rob Baynham, Cydlynydd Prosiect Chwaraeon ColegauCymru
Rob.Baynham@ColegauCymru.ac.uk
